One su najvjerovatnije stigle u balastnim vodama brodova, upozoravaju hrvatski naučnici i navode da se masovna pojava rebraša može očekivati sa porastom temperature mora.
Primitivni invazivni organizam poznatiji kao “morski orah”, potiče sa sjeveroistočne obale SAD-a i iz Meksičkog zaliva. Ova vrsta može nanijeti značajne štete ribarstvu, drastično smanjujući fond sitne plave ribe poput sardina i inćuna.
Iako nemaju užarene ćelije i bezopasni su za kupače, njihova prisutnost potencijalno ugrožava turizam budući da velika gustina organizama u vodi u kojoj se kupate nije prijatna.
– Dođe li krajem proljeća i početkom ljeta do rasta temperature u moru, može se očekivati masovna pojava rebraša u priobalju zapadne Istre – rekao je Paolo Paliaga s Fakulteta prirodnih nauka u Puli.
Zbog poluzatvorenosti, slabe cirkulacije morskih struja i važnih pomorskih pravaca Jadransko more izuzetno je osjetljivo na zagađenje balastnim vodama, koje brodovima daje stabilnost tokom plovidbe, prenosi Nova.
U istraživanju rebraša intenzivno sarađuju italijanski, slovenski i hrvatski naučnici, a važnost problema prepoznali su i priobalni gradovi Rovinj, Poreč i Novigrad koji su finansijski počeli da pomažu istraživanja.
Veliki broj ovih organizama prvi put je primijećen u hrvatskim vodama u julu 2016. godine, a od ljeta 2017. redovno se pojavljuju između maja i novembra u obalnom pojasu zapadne Istre, tršćanskog zaliva i na severozapadnom Jadranu.
– Budući da je sjeverni Jadran najproduktivnije područje Sredozemlja u pogledu bogatstva ribljeg fonda, važnog resursa za hrvatsku, italijansku i slovensku ekonomiju, izuzetno je važno pratiti razvoj situacije i uticaj invazije rebraša – ističe Paliaga.
Najpoznatiji primjer uticaja rebraša zabilježen je osamdesetih godina prošloga vijeka u Crvenom moru gdje je došlo do kolapsa ribolova, a šteta je iznosila stotine miliona dolara. Sastav mora se do danas nije redukovao. Slične situacije su 90- ih godina zabilježene u Azovskom moru i u Kaspijskom jezeru.
Međunarodne studije pokazale su da se rebraš hrani zooplanktonom, larvama riba i školjkama i nema prirodnih neprijatelja. Jedinka jajolikog oblika i prosječne dužine od sedam centimetara u stanju je za deset sati pojede sav zooplankton u koji se nalazi u litri mora.
Reproduktivni potencijal vrste izrazito je visok budući da se radi o hermafroditima koji mogu oploditi sami sebe i svakoga dana osloboditi nekoliko hiljada oplođenih jajašca. Uz to ima veliku toleranciju na temperaturu i salinitet i u stanju je bez većih poteškoća da prezimi u sjevernom Jadranu.
Populacija vrhunac dostiže u septembru kada je sveprisutna u površinskim vodama severnog Jadrana, severno i zapadno od rta Kamenjak, a broj se drastično smanjuje od kraja decembra do aprila zbog niskih temperatura i manje raspoloživosti hrane.
Pored direktnog uticaja na riblji fond, invazija rebraša doprinijela je značajnom smanjenju bioraznolikosti, te se narušava prirodna ravnotežu, upozoravaju naučnici. Oni sada istražuju i druge uticaje rebraša na morski ekostistem, uključujući njihovo lučenje organske materije u moru i uticaj na obilje i strukturu mikrobne zajednice koja je fundamentalno važna za morsko okruženje.
U studijama učestvuju Centar za istraživanje mora u Rovinju Instituta Ruđer Bošković, Fakultet prirodnih nauka Univerziteta Jurja Dobrile u Puli, Instituta za okeanografiju i ribarstvo u Splitu i Univerzitet u Dubrovniku.
