Atlantida, mitska ostrvska država koja se pominje u Platonovim dijalozima Timaj i Kritija, do danas je ostala predmet fascinacije, isto kao što je to bila filozofima i istoričarima skoro 2.400 godina.
Platon opisuje Atlantidu kao moćno i napredno kraljevstvo koje je potonulo, za jedan dan i noć, u okean oko 9.600 godina prije nove ere.
Mišljenja o tome, da li je Platonova priča činjenica ili metafora – do danas su podijeljena.
Interesovanje za Atlantidu je obnovljeno tokom 19. vijeka, kada je ponovo počelo povezivanje Platonove Atlantide sa istorijskim lokacijama, najčešće grčkim ostrvom Santorini, koje je uništeno vulkanskom erupcijom oko 1.600 godina prije nove ere.
Platonova Atlantida
Platon (kroz lik Kritije u svojim dijalozima) opisuje Atlantidu kao ostrvo veće od Libije i Male Azije zajedno, koje se nalazi u Atlantiku odmah iza Herkulovih stubova – mjesto za koje se generalno pretpostavlja da predstavlja Gibraltarski moreuz.
Kultura na ostrvu je bila napredna, a imala je i ustav koji je bio sumnjivo sličan onom koji je opisan u Platonovoj Državi. Zaštitnik Atlantide bio je bog mora Posejdon, koji je svog sina Atlanta ili Atlasa (po kom je i dobila ime) učinio kraljem ostrva i dijela okeana koji ga je okruživao.
Moćna armija Atlantide je, prema Platonovim spisima, na svom vrhuncu osvojila Egipat i veliki dio zapadne Evrope. Ali kako je njihova moć rasla, etika je počela da im opada. Prije nego što se desila misteriozna katastrofa zbog koje je Atlantida nestala, desio se rat u tokom kog su Atlantinđani potisnuti od strane saveza država na čelu sa Atinom.
Kasnije, božanskom kaznom, ostrvo su zadesili zemljotresi i poplave, i potonulo u more.
Porijeklo priče o Atlantidi
Platonov Kritija u knjizi kaže da je priču o Atlantidi čuo od svog dede, koji ju je čuo od atinskog državnika Solona (300 godina prije Platonovog doba), a on ju je naučio od egipatskog sveštenika, koji je rekao da se to dogodilo prije oko 9.000 godina. Bez obzira na to da li je Platon vjerovao u svoju priču ili ne, njegova namjera svakako je bila da pojača ideje o idealnom društvu, koristeći priče o pobjedi i nesreći.
Kada je Atlantida ponovo “izronila”?
Pojedini drevni pisci smatrali su Atlantidu fiktivnim ili metaforičkim mitom, dok su drugi vjerovali da je ona zaista postojala. Aristotel je vjerovao da je Platon, njegov učitelj, izmislio Atlantidu da bi tako podučavao filozofiju
U prvim vijekovima hrišćanske ere, o Atlantidi se malo govorilo.
Utopijski roman engleskog filozova i naučnika, Fransisa Bejkona, objavljen posthumno, 1627. godine, pod nazivom Nova Atlantida, ponovo je počeo da gura priču o Atlantidi na površinu. Njegovo djelo, poput Platonovog, ovo društvo prikazuje kao politički i naučno napredno društvo na ranije nepoznatom okeanskom ostrvu.
Godine 1882, bivši američki kongresmen Ignacijus L. Doneli, objavio je pseudonaučnu knjigu Atlantida. Njegova knjiga oživjela je priču – učinila je da Atlantida izroni, i od nje stvorila senzaciju i dovela do opšte pomame kod ljudi da je pronađu.
Doneli je takođe postavio hipotezu o naprednoj civilizaciji čiji su imigranti naselili veći dio drevne Evrope, Afrike i Amerike, a čiji su heroji inspirisali grčku, hinduističku i skandinavsku mitologiju. Donelijeve teorije popularizovali su i razradili teozofi s početka 20. vijeka koji su dodatno u nju ugrađivali nova verovanja i pretpostavke.
S vremena na vrijeme, arheolozi i istoričari pronalaze dokaze o postojanju. Močvarni, praistorijski grad u priobalnoj Španiji; sumnjiva podvodna stijena na Bahamima… Od svih teorija, najprihvaćenija je ona o grčkom ostrvu Santorini (drevna Tera), polupotopljenoj kalderi nastala masivnom vulkanskom erupcijom čiji je cunami možda ubrzao nestanak minojske civilizacije na Kritu, prenosi “National geographic“.
